Wat heeft prioriteit nu het schooljaar weer is begonnen: lesstof of leerling?
Een ritje met de trein kan erg ontspannend zijn. Je kunt heerlijk een boek lezen, wat indutten of genieten van het uitzicht. Die ontspanning zal in mindere mate gelden voor de machinist, hij of zij is verantwoordelijk voor het goed verlopen van de reis. Dat betekent het bepalen van de snelheid, het juist interpreteren van de seinen en uiteraard op tijd aankomen op het volgende station.
Kijken we nu naar een schooljaar, dan heeft dit ook wel wat weg van een treinreis: je gaat van start in augustus/september en eindigt in juni/juli, met daar tussenin periodes met vastgestelde data van vergaderingen, oudercontactmomenten, toetsweken en aan te leveren cijfers.
Binnen dit kader kan het heel helpend zijn om voor jezelf goed op een rij te hebben wat je wanneer wil behandelen. Voor leerlingen, maar zeker ook voor de docent kan dit veel duidelijkheid geven. Vanuit de jaardoelen wordt er een periodeplanning gemaakt, en deze wordt weer opgesplitst in een weekplanning. De paragrafen uit de lesmethode worden verspreid over de weken en zo is duidelijk welk lesonderdeel wanneer behandeld wordt.
Natuurlijk is het goed, noodzakelijk zelfs, om je inhoudelijk goed voor te bereiden. Alleen er schuilt ook een gevaar. Wanneer je namelijk te gefocust bent op de (vakinhoudelijke) planning, bestaat de kans dat je de leerling zelf uit het oog verliest. Door bijvoorbeeld nog snel die ene, o zo belangrijke paragraaf te behandelen, want… planning, toets, etc. etc.
De onafhankelijke begeleidingscommissie van het Nationaal Programma Onderwijs (NPO, 2022) laat in haar advies een heel ander geluid horen: “Onderwijsresultaten zijn belangrijk, maar op dit moment heeft het herstellen van de pedagogische relatie, de leermotivatie en het bieden van perspectief aan leerlingen de hoogste prioriteit”.
Kortom, niet eenzijdig focussen op prestatie, lesstof en goede cijfers, maar ook naar de voorwaarden kijken om dit te kunnen realiseren. Bijvoorbeeld door oog te hebben voor de leerlingen zelf: het welbevinden, de onderlinge relaties en motivatie om wat te willen leren. Dit kun je in Zien!vo eenvoudig doen door de leerlingen te bevragen op deze aspecten. Daarnaast is het mogelijk om als mentor zelf de vragenlijst in te vullen of dit aan je collega’s te vragen.
Een voorbeeld. Stel: je hebt een klas met daarin onder andere onderstaande leerlingen en je bent niet tevreden over de onderlinge relaties. Toine en Jelle hebben het erg goed met elkaar, Robin valt er een beetje buiten (zie: 05 Welbevinden, Relatie leerlingen). Je besluit te gaan investeren in de onderlinge relaties.
Je klikt op het getal 2 bij 05 Welbevinden, Relatie leerlingen. Vervolgens opent zich het volgende scherm waarbij je de keuze maakt voor ‘groepsvorming’ en ‘rekening houden met de ander’.
Zien! geeft vervolgens voor het subdoel ‘rekening houden met elkaar’ handelingssuggesties en tips voor handelingsafspraken. Je kunt deze overnemen, maar ze zijn ook aan te passen of aan te vullen met je eigen ideeën. In samenspraak met de leerlingen maak je het plan, die zij zelf in hun eigen omgeving van Zien! kunnen nalezen. Na de gekozen periode evalueer je het plan met de leerlingen.
Binnen het programma Zien!vo zijn er zo meer dan 100 doelen en handelingssuggesties waar je met je leerlingen aan kunt werken, als groep, maar ook individueel. Deze handelingsafspraken zijn altijd afgestemd op het subdoel wat je hebt gekozen. Op die manier kun je dus heel doelgericht en planmatig met je klas of individuele leerlingen werken aan een positief (leer) klimaat. Dan dendert de trein nog steeds door, dan moeten er nog steeds resultaten behaald worden, maar je blik is niet alleen gericht op het volgende station. Af en toe werp je een blik in de coupé en kijk je of de reis zelf ook nog aangenaam is. Ook dat is een prestatie op zich!
Een ritje met de trein kan erg ontspannend zijn. Je kunt heerlijk een boek lezen, wat indutten of genieten van het uitzicht. Die ontspanning zal in mindere mate gelden voor de machinist, hij of zij is verantwoordelijk voor het goed verlopen van de reis. Dat betekent het bepalen van de snelheid, het juist interpreteren van de seinen en uiteraard op tijd aankomen op het volgende station.
Jaarplanning
Kijken we nu naar een schooljaar, dan heeft dit ook wel wat weg van een treinreis: je gaat van start in augustus/september en eindigt in juni/juli, met daar tussenin periodes met vastgestelde data van vergaderingen, oudercontactmomenten, toetsweken en aan te leveren cijfers.
Binnen dit kader kan het heel helpend zijn om voor jezelf goed op een rij te hebben wat je wanneer wil behandelen. Voor leerlingen, maar zeker ook voor de docent kan dit veel duidelijkheid geven. Vanuit de jaardoelen wordt er een periodeplanning gemaakt, en deze wordt weer opgesplitst in een weekplanning. De paragrafen uit de lesmethode worden verspreid over de weken en zo is duidelijk welk lesonderdeel wanneer behandeld wordt.
Prioriteit
Natuurlijk is het goed, noodzakelijk zelfs, om je inhoudelijk goed voor te bereiden. Alleen er schuilt ook een gevaar. Wanneer je namelijk te gefocust bent op de (vakinhoudelijke) planning, bestaat de kans dat je de leerling zelf uit het oog verliest. Door bijvoorbeeld nog snel die ene, o zo belangrijke paragraaf te behandelen, want… planning, toets, etc. etc.
De onafhankelijke begeleidingscommissie van het Nationaal Programma Onderwijs (NPO, 2022) laat in haar advies een heel ander geluid horen: “Onderwijsresultaten zijn belangrijk, maar op dit moment heeft het herstellen van de pedagogische relatie, de leermotivatie en het bieden van perspectief aan leerlingen de hoogste prioriteit”.
Zien!vo helpt
Kortom, niet eenzijdig focussen op prestatie, lesstof en goede cijfers, maar ook naar de voorwaarden kijken om dit te kunnen realiseren. Bijvoorbeeld door oog te hebben voor de leerlingen zelf: het welbevinden, de onderlinge relaties en motivatie om wat te willen leren. Dit kun je in Zien!vo eenvoudig doen door de leerlingen te bevragen op deze aspecten. Daarnaast is het mogelijk om als mentor zelf de vragenlijst in te vullen of dit aan je collega’s te vragen.
Een voorbeeld
Een voorbeeld. Stel: je hebt een klas met daarin onder andere onderstaande leerlingen en je bent niet tevreden over de onderlinge relaties. Toine en Jelle hebben het erg goed met elkaar, Robin valt er een beetje buiten (zie: 05 Welbevinden, Relatie leerlingen). Je besluit te gaan investeren in de onderlinge relaties.
Je klikt op het getal 2 bij 05 Welbevinden, Relatie leerlingen. Vervolgens opent zich het volgende scherm waarbij je de keuze maakt voor ‘groepsvorming’ en ‘rekening houden met de ander’.
Zien! geeft vervolgens voor het subdoel ‘rekening houden met elkaar’ handelingssuggesties en tips voor handelingsafspraken. Je kunt deze overnemen, maar ze zijn ook aan te passen of aan te vullen met je eigen ideeën. In samenspraak met de leerlingen maak je het plan, die zij zelf in hun eigen omgeving van Zien! kunnen nalezen. Na de gekozen periode evalueer je het plan met de leerlingen.
Binnen het programma Zien!vo zijn er zo meer dan 100 doelen en handelingssuggesties waar je met je leerlingen aan kunt werken, als groep, maar ook individueel. Deze handelingsafspraken zijn altijd afgestemd op het subdoel wat je hebt gekozen. Op die manier kun je dus heel doelgericht en planmatig met je klas of individuele leerlingen werken aan een positief (leer) klimaat. Dan dendert de trein nog steeds door, dan moeten er nog steeds resultaten behaald worden, maar je blik is niet alleen gericht op het volgende station. Af en toe werp je een blik in de coupé en kijk je of de reis zelf ook nog aangenaam is. Ook dat is een prestatie op zich!
